سلامت دهان و دندان در دوران کودکی، نه‌تنها بر زیبایی لبخند تأثیر می‌گذارد، بلکه نقشی کلیدی در کیفیت زندگی، رشد، تغذیه و حتی اعتماد به نفس کودک دارد. بسیاری از والدین تصور می‌کنند که مشکلات لثه و جرم دندان تنها مربوط به بزرگسالان است، درحالی‌که تجمع پلاک و جرم در کودکان نیز به‌وفور مشاهده می‌شود.
اگر این مشکل به‌موقع برطرف نشود، می‌تواند به التهاب لثه، خونریزی، بوی بد دهان و در نهایت آسیب به دندان‌های دائمی منجر شود. در این میان، جرم‌گیری زیر خط لثه کودکان یکی از اقداماتی است که دندانپزشکان برای جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های لثه توصیه می‌کنند.
این روش درمانی با ابزارهای متفاوتی از جمله اولتراسونیک، بروساژ یا لیزر انجام می‌شود و هرکدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. در ادامه، به‌طور کامل به بررسی این موضوع می‌پردازیم تا والدین با آگاهی بیشتری برای سلامت دهان و دندان فرزندشان تصمیم بگیرند.
جرم‌گیری فرآیندی است که طی آن پلاک‌های نرم (پلاک میکروبی) و رسوبات سخت‌شده (جرم) از سطح دندان و اطراف لثه برداشته می‌شوند. در کودکان، به‌دلیل مصرف مکرر مواد قندی، عدم رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان و گاهی ناآگاهی والدین، احتمال تجمع پلاک و ایجاد جرم بسیار زیاد است. اگر این جرم‌ها تنها بر روی سطح دندان باقی بمانند، به‌راحتی با جرم‌گیری سطحی و بروساژ رفع می‌شوند. اما زمانی‌که جرم به زیر خط لثه نفوذ کند، نیاز به اقدام تخصصی‌تری دارد.
جرم‌گیری زیر خط لثه به فرآیندی گفته می‌شود که در آن رسوبات و باکتری‌های جمع‌شده در فضای بین دندان و لثه (پاکت لثه‌ای) پاک‌سازی می‌شوند. این ناحیه معمولاً با مسواک یا نخ دندان تمیز نمی‌شود و بهترین محیط برای رشد باکتری‌ها و ایجاد التهاب است.
در کودکان، این مشکل می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
به همین دلیل دندانپزشکان در شرایطی خاص توصیه می‌کنند که کودک تحت جرم‌گیری کودکان قرار گیرد تا از بروز بیماری‌های شدیدتر پیشگیری شود.
در این بخش با ما همراه باشید تا به بررسی روش‌های جرم‌گیری زیر خط لثه کودکان بپردازیم و نکاتی درباره تمام روش‌ها بیان کنیم. این روش‌ها عبارتند از:
در این روش از دستگاهی استفاده می‌شود که با ارتعاشات فراصوت و پاشش آب، جرم‌های سخت را از سطح ریشه و ناحیه زیر لثه جدا می‌کند. سرعت بالا و کاهش احساس درد از مزایای این روش است. کودکان معمولاً نسبت به ابزارهای دستی حساسیت بیشتری نشان می‌دهند، بنابراین اولتراسونیک انتخاب مناسبی محسوب می‌شود.
مزایا:
معایب:
بروساژ بیشتر برای صیقل دادن سطح دندان و حذف رنگدانه‌ها و پلاک‌های نرم استفاده می‌شود. اگرچه این روش به‌تنهایی قادر به پاک‌سازی عمیق زیر لثه نیست، اما معمولاً به‌عنوان مکمل جرم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کودکان، بروساژ پس از جرم‌گیری اصلی انجام می‌شود تا سطح دندان‌ها صاف و درخشان شود و احتمال تجمع مجدد پلاک کاهش یابد.
امروزه استفاده از لیزر در دندانپزشکی کودکان بسیار رایج شده است. لیزر می‌تواند با دقت بالا، بافت‌های ملتهب لثه را پاک‌سازی و جرم‌های زیر لثه را بدون تماس مستقیم حذف کند. این روش علاوه بر کاهش خونریزی و درد، فرآیند ترمیم لثه را نیز تسریع می‌کند.
مزایا:
معایب:
جرم‌گیری سطحی تنها رسوبات موجود روی دندان و نزدیک لثه را برطرف می‌کند، اما در جرم‌گیری زیر خط لثه کودکان، پاک‌سازی در نواحی عمیق‌تر و درون پاکت لثه انجام می‌شود. این تفاوت اهمیت زیادی دارد، زیرا اگر جرم‌های زیر لثه باقی بمانند، حتی با مسواک‌زدن منظم هم قابل رفع نیستند و می‌توانند به بیماری‌های لثه و تحلیل استخوان منجر شوند.
والدین معمولاً نمی‌دانند چه زمانی باید کودک را برای جرم‌گیری به دندانپزشک ببرند. برخی علائم هشداردهنده عبارتند از:
اگر دندانپزشک پس از معاینه متوجه شود که جرم به زیر خط لثه نفوذ کرده است، انجام جرم‌گیری زیر خط لثه کودکان ضروری خواهد بود.
هر روش جرم‌گیری مزایا و معایب خاص خود را دارد. والدین باید با مشورت دندانپزشک بهترین گزینه را برای کودک انتخاب کنند. به‌طور کلی:
پس از جرم‌گیری، به‌خصوص در روش زیر لثه، رعایت مراقبت‌های خانگی اهمیت زیادی دارد:
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که چون دندان‌های شیری موقت هستند، نیازی به مراقبت جدی ندارند. درحالی‌که عفونت و التهاب لثه در اطراف دندان‌های شیری می‌تواند بر دندان‌های دائمی در حال رشد تأثیر منفی بگذارد. بنابراین در صورت وجود جرم زیر لثه، دندان‌های شیری نیز باید تحت درمان قرار بگیرند.
هزینه به عواملی مانند روش مورد استفاده (اولتراسونیک، لیزر یا بروساژ)، میزان جرم و شرایط لثه کودک بستگی دارد. معمولاً لیزر پرهزینه‌تر است، اما در عوض درد و خونریزی کمتری ایجاد می‌کند. والدین بهتر است این هزینه را سرمایه‌گذاری برای سلامت دهان و آینده کودک در نظر بگیرند.
سلامت لثه و دندان‌های کودکان به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر دارد. جرم‌گیری زیر خط لثه کودکان اقدامی مهم برای جلوگیری از بیماری‌های لثه و حفظ سلامت دندان‌های شیری و دائمی است. انتخاب روش مناسب، چه اولتراسونیک باشد و چه لیزر یا بروساژ، باید تحت نظر دندانپزشک متخصص کودکان انجام شود. والدین نیز با رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توانند آینده‌ای سالم‌تر برای فرزندشان رقم بزنند.
دندان‌های کودک بسیار حساس بوده و تحت عوامل مختلف آسیب می‌بیند. از این رو والدین بایستی در زمان‌های مناسب با مراجعه به دندانپزشک، دندان‌های کودکان خود را معاینه کرده و از صحت و سلامت آن اطمینان حاصل کنند. همچنین مراجعه به موقع به دندانپزشک باعث می‌شود تا در صورت بروز هر گونه مشکل در دندان‌های کودک، نسبت به دمان آن اقدام شود. به همین دلیل نیز والدین بایستی برنامه ریزی مناسبی برای زمان مراجعه کودک به دندانپزشک داشته باشند.
برای جلوگیری از ترس کودک از دندانپزشکی، مراجعه به موقع (قبل از 3 سالگی) و انجام معاینات دوره‌ای بسیار مهم است. این معاینات که بیشتر جنبه پیشگیری دارند، به کاهش احتمال مشکلات دندانی و نیاز به درمان کمک می‌کنند. در صورتی که جلسات معاینه با تشویق و تقویت روانی مثبت از سوی دندانپزشک و والدین همراه باشد، ذهنیت کودک نسبت به دندانپزشکی بهبود می‌یابد. برخی کودکان ممکن است از دندانپزشکی بترسند، بنابراین آشنایی تدریجی و ایجاد فضایی آرام و مثبت می‌تواند از ترس آن‌ها جلوگیری کند. در ادامه به راه‌های جلوگیری از این ترس می‌پردازیم.
سلامت و بهداشت دهان و دندان از مهم‌ترین جنبه‌های سلامت عمومی است که متأسفانه در کشور ما، به‌ویژه در سال‌های ابتدایی زندگی، آن‌طور که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. بسیاری از مشکلات جدی دهان و دندان در بزرگسالی، ریشه در عدم مراقبت و رسیدگی مناسب از دوران کودکی دارد؛ اما یکی از چالش‌های مهم در این مسیر، ترس و اضطراب کودکان از محیط دندانپزشکی است که مانعی بزرگ برای مراجعه منظم و درمان‌های به‌موقع محسوب می‌شود. همین موضوع باعث شده والدین به دنبال بهترین دندانپزشک کودک در تهران باشند تا با آرامش خاطر، سلامت دهان و دندان فرزندشان را تضمین کنند.
دکتر فاطمه کدخدائی، فارغ التحصیل رشته دندانپزشکی یکی از با تجربه ترین متخصصین در زمینه خدمات دندانپزشکی کودکان می باشند. ایشان پس از گذراندن دوره طرح دندانپزشکی، در آزمون ورودی تخصصی شرکت نموده و در رشته کودکان شهر تهران پذیرفته شدند. دکتر کدخدائی پس از گذراندن دوره تخصصی سهساله و موفقیت در اخذ بورد تخصصی، به عنوان هیأت علمی در دانشگاه بقیةالله تهران مشغول به تدریس هستند.
