دندان‌های شیری اولین دندان‌های هر انسان هستند که در دوره‌های کودکی و برخی تا ابتدای نوجوانی با او همراه هستند. وجود دندان‌های شیری برای وقوع فرآیندهای مهمی نظیر جویدن و یا صحبت کردن ضروری است. این در حالی است که دندان شیری نیز مانند دندان دائمی مستعد پوسیدگی و از دست رفتگی است. مشکلی که اگر زود به آن رسیدگی شود؛ می‌تواند از طریق روکش دندان شیری برطرف شود. بسیاری از والدین در مورد اهمیت انجام این‌کار برای دندان‌های شیری آگاه نیستند و به دلیل موقتی بودن این دندان‌ها، از رسیدگی به آنان سر باز می‌زنند. از طرفی دیگر، حفظ دندان‌های شیری همانند دندان‌های دائمی امری ضروری است و موقتی بودن این دندان‌ها چیزی از اهمیت این موضوع کم نمی‌کند. در ادامه در مورد میزان اهمیت، نحوه انجام و مراقبت از روکش دندان شیری صحبت خواهیم کرد.
عمده‌ترین دلیل نیاز به روکش دندان شیری در کودکان، پوسیدگی دندان است. رعایت بهداشت دهان و دندان در سنین کودکی چندان درست صورت نمی‌گیرد. کودکان از اهمیت رعایت بهداشت و تاثیر آن بر سلامت دندان‌ها آگاه نیستند و از انجام آن سر باز می‌زنند. از طرفی دیگر علاقه کودکان به مصرف شیرینی و خوراکی‌ها بسیار زیاد است. بنابراین دندان‌های شیری دچار پوسیدگی می‌شوند.
وجود جرم بر سطح دندان و تغذیه باکتری‌ها از آنان، عامل اصلی پوسیدگی دندان است. واقعیت این است که باکتری‌های دندانی فعالیت اسیدی دارند. اسید تولید شده در این فرآیند، مینای دندان را از بین برده و رفته رفته کل دندان را درگیر می‌کند.
دندان پوسیده شده زیبایی ظاهر و در ادامه کارایی خود را از دست خواهد داد و در آخر نیز از جا در می‌آید. اتفاقی که روکش دندان شیری می‌تواند از آن جلوگیری کند.
روکش دندان شیری بهترین راه برای حفظ آن در زمانی است که در اثر پوسیدگی یا ضربه، بخشی از آن از دست رفته باشد. ممکن است حال بپرسید که افتادن دندان شیری مسئله‌ای است که دیر یا زود اتفاق می‌افتد؛ پس چرا باید در حفظ دندان شیری تلاش کنیم؟ در ادامه در مورد دلایل اهمیت این موضوع صحبت خواهیم کرد.
یکی از بزرگ‌ترین معایب پوسیدگی دندان، این است که می‌تواند به مرور دندان‌های مجاور را نیز درگیر کند. عدم رسیدگی به مشکل پوسیدگی دندان در دراز مدت، می‌تواند باعث شیوع آن در کل فضای دندان شود و فرد رفته رفته دندان‌های خود را از دست بدهد.
دندان‌های شیری کودکان که ۲٠ عدد هستند (هر فک ده عدد) در واقع نقشه رشد دندان‌های دائمی ۳۲ عددی او در آینده هستند. همه ما می‌دانیم که دندان‌های دائمی به یکباره رشد نمی‌کنند. رشد دندان‌های دائمی سال‌ها به طول می‌انجامد و در این مدت، دندان‌ها یکی یکی سر از ریشه بیرون می‌آورند. اگر در زمان رشد دندان‌های دائمی، دندان‌های شیری سر جای خود باشند؛ رشد این دندان‌ها به طور صحیح اتفاق خواهد افتاد. در غیر این صورت، دندان‌های دائمی در اندازه، شکل و یا جهات مختلف رشد خواهند کرد.
اگر رشد دندان‌های دائمی در چنین شرایطی رخ دهد؛ این دندان‌ها در آینده نیاز به انجام ارتودنسی پیدا خواهند کرد. این یعنی صرف وقت و هزینه بیشتر! این درحالی است که در صورت پوسیدگی می‌توان به جای اجازه دادن به از دست رفتن دندان، با روکش دندان شیری به رشد صحیح دندان‌های دائمی کمک نمود.
اگرچه این دندان‌ها در ظاهر کودکان بسیار تاثیرگذار هستند اما مهم‌ترین تاثیر آنان مربوط به عملکردشان در فرآیندهای جویدن و صحبت کردن است. عدم جویدن صحیح غذا باعث ایجاد اختلال در هضم آن می‌شود. اگر تعداد دندان‌های شیری از دست رفته زیاد باشد؛ کودک ممکن است دچار مشکلات گوارشی در اثر عدم هضم کامل غذا شود. از طرفی دیگر اگر دندان یا دندان‌های از دست رفته باعث شوند کودک نتواند به درستی صحبت کند و تلفظ برخی از کلمات برای او مشکل باشد؛ این مسئله بر اعتماد به نفس او تاثیر خواهد گذاشت. میزان اعتماد به نفس در کودکی، زمینه‌ساز برخورداری از آن در بزرگسالی خواهد بود. روکش دندان با حفظ فیزیکی آن، از مشکلات این چنینی جلوگیری خواهد کرد.
پوسیدگی اگر در لایه خارجی دندان، یعنی مینا، باشد کودکی دردی را حس نمی‌کند. اما اگر پوسیدگی در این مرحله متوقف نشود و ادامه پیدا کند؛ با از بین بردن مینای دندان به درون آن نفوذ کرده و وارد پالپ خواهد شد. پالپ دندان در واقع عصب دندان به همراه رگ‌های خونی است. با ورود عفونت به این بخش، دردهای شدیدی را کودک شما متحمل خواهد شد. در چنین شرایطی عصب کشی دندان نیز پیش از روکش دندان شیری باید انجام شود. به همین خاطر انجام زود هنگام روکش از ورود عفونت و پوسیدگی به لایه‌های داخلی و نیاز به انجام عصب کشی جلوگیری می‌کند.
اولین مرحله از روکش دندان، مشاوره با دندانپزشک کودکان است. هدف از مشاوره این است که با بررسی دندان، به این سوال پاسخ داده شود که آیا امکان انجام روکش وجود دارد یا خیر. در مواردی که پوسیدگی بخش عظیمی از دندان را از بین برده باشد؛ دندان به عنوان پایه برای قراردهی روکش چندان قوی نخواهد بود. اگر دندان برای انجام روکش مناسب تشخیص داده شود از آن قالب‌گیری شده و روکش ساخته می‌شود.
اولین قدم از مرحله بعدی، بی حسی دندان است. اگر چه قراردهی روکش به خودی خود دردی ندارد اما از بین بردن پوسیدگی‌ها ممکن است کمی دردآور باشد. برای کودکان که آستانه تحمل درد بسیار کمی دارند؛ بی حسی انجام می‌شود.
در این مرحله، دندانپزشک با استفاده از دریل پوسیدگی‌های دندان را تراشیده و از بین می‌برد. البته گفتنی است که به منظور عدم ورود این قطعات به دهان و حلق، با صفحه‌ای از جنس لاستیک که به آن رابر برد گفته می‌شود؛ فضای دهان پوشانده می‌شود. محل دندان مورد نظر در صفحه سوراخ شده و تنها دندان پوسیده خارج از صفحه قرار می‌گیرد تا دندانپزشک بتواند بر روی آن کار کند. مزیت دیگر این صفحه این است که از ورود آلودگی‌های دهان به دندان جلوگیری می‌کند.
پس از تراشیدن قسمت‌های پوسیده، دندان برای نصب روکش آماده می‌شود.
آخرین مرحله نصب روکش از پیش آماده شده است. روکش با استفاده از چسب مخصوص چسبانده شده و سر جای خود فیکس می‌شود. روکش نصب شده زیبایی و کارایی را به دندان پوسیده بازمی‌گرداند.
مراقبت از روکش مسئله بسیار مهمی است. والدین باید از اهمیت و نحوه انجام مراقبت از دندان‌ها و روکش اطلاع داشته باشند تا دست کم بتوانند بر کودک خود نظارت کنند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به عفونت دندان و لثه منجر خواهد شد؛ شرایطی که بر دندان‌ها و روکش تاثیرات منفی بسیاری خواهد داشت. در راستای حفظ بهداشت دهان و دندان، حداقل دو بار مسواک زدن در روز و دو بار کشیدن نخ دندان در هفته ضروری است. استفاده از دهان شویه در صورت توصیه پزشک نیز ممکن است نیاز باشد. رعایت این موارد از ایجاد عفونت جلوگیری می‌کند.
همه ما از علاقه وافر کودکان به شیرینی‌جات اطلاع داریم. اگر نظارتی بر کودکان وجود نداشته باشد؛ آن‌ها تمام شیرینی‌جات و خوراکی‌های شیرین موجود در خانه را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تمام خواهند کرد. از طرفی دیگر، باکتری‌های دندان نیز همانند کودکان شیفته خوراکی‌های شیرین هستند. بنابراین لازم است تا والدین بر مصرف شیرینی نظارت داشته و تا حد امکان آن را کاهش دهند.
برخی از کودکان دچار براکسیسم هستند؛ مشکلی که اصطلاحا به آن دندان قروچه گفته می‌شود. دندان قروچه حالتی است که کودکان یا حتی بزرگسالان در خواب، دندان‌های فک بالا و پایین خود را به هم می‌سایند و به آنان از طریق یکدیگر فشار وارد می‌کنند. روکش دندان شیری در اثر دندان قروچه بیشتر در معرض آسیب است. نایت گارد یا محافظ دندان قروچه، لایه‌ای است که با قالب‌گیری از دندان و از جنس نوعی پلاستیک محکم ساخته می‌شود. با قرارگیری این محافظ، دندان‌ها از ساییده‌شدن در طول شب حفظ می‌شوند. در نتیجه روکش دندان نیز دچار آسیبی از این جهت نخواهد شد.
در این مطلب با اهمیت، نحوه انجام و نگهداری از روکش دندان شیری آشنا شدید. به عنوان نکته آخر باید گفت که روکش دندان شیری تنها در مراحل اولیه پوسیدگی شدنی است و رسیدگی زودهنگام و همیشگی به وضعیت دهان و دندان کودکان مسئله مهمی است که نباید از آن غافل شد.
دکتر فاطمه کدخدائی، فارغ التحصیل رشته دندانپزشکی یکی از با تجربه ترین متخصصین در زمینه خدمات دندانپزشکی کودکان می باشند. ایشان پس از گذراندن دوره طرح دندانپزشکی، در آزمون ورودی تخصصی شرکت نموده و در رشته کودکان شهر تهران پذیرفته شدند. دکتر کدخدائی پس از گذراندن دوره تخصصی سهساله و موفقیت در اخذ بورد تخصصی، به عنوان هیأت علمی در دانشگاه بقیةالله تهران مشغول به تدریس هستند.
