دوران افتادن دندان‌های شیری برای کودکان، یکی از هیجان‌انگیزترین مراحل رشد است. بیشتر والدین انتظار دارند که پس از افتادن دندان شیری، دندان دائمی به‌سرعت جای آن را بگیرد. اما گاهی با مشکل در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری مواجه می‌شوند و فضای خالی در دهان کودک برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها باقی می‌ماند.
در حالت طبیعی، معمولا دندان دائمی طی چند هفته تا چند ماه بعد از افتادن دندان شیری ظاهر می‌شود. اما اگر این روند بیش از حد طول بکشد، ممکن است باعث در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری منجر شود.
تاخیر در رویش دندان دائمی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد: از کمبود فضا در فک گرفته تا مشکلات ژنتیکی یا باقی‌ماندن ریشه‌ی دندان شیری. شناخت این علت‌ها اهمیت زیادی دارد، چون درمان به‌موقع می‌تواند از کج روی دندان‌ها، تغییر فرم فک، یا حتی مشکلات گفتاری و جویدن جلوگیری کند.
تاخیر در رویش دندان دائمی همیشه نشانه‌ی بیماری نیست، اما اگر بیش از چند ماه طول بکشد، معمولا پشت آن دلیلی وجود دارد. گاهی مسئله ساده است برای مثال باقی‌ماندن ریشه دندان شیری، اما در بعضی موارد پیچیده‌تر و نیازمند بررسی تخصصی است.
در ادامه، مهم‌ترین علت‌ها را با زبان ساده توضیح می‌دهیم:
گاهی از همان ابتدا، جوانه‌ی دندان دائمی در فک تشکیل نمی‌شود. این حالت را هیپودنتیا می‌نامند. در چنین وضعی، دندان شیری ممکن است تا سال‌ها در جای خود باقی بماند چون دندانی برای جایگزینی آن وجود ندارد.
این مشکل معمولا ارثی است و در عکس رادیوگرافی مشخص می‌شود.
گاهی هنگام افتادن دندان شیری، بخشی از ریشه آن در فک باقی می‌ماند و مانند سد، جلوی رویش دندان دائمی را می‌گیرد.
در چنین مواردی ممکن است دندان دائمی در مسیر نادرست رشد کند یا باعث در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری شود.
اگر فک کودک کوچک باشد یا دندان‌های دیگر ازدحام پیدا کرده باشند، فضای کافی برای رویش دندان جدید وجود ندارد. این مشکل یکی از شایع‌ترین علت‌های تاخیر در رویش است و معمولا با درمان ارتودنسی قابل‌اصلاح است.
برخی کودکان دندان‌های اضافی در فک دارند. این دندان‌های غیرعادی ممکن است در مسیر رویش دندان دائمی قرار بگیرند و مانع از بیرون آمدن آن شوند.
در این موارد، دندان اضافی باید با جراحی ساده برداشته شود
گاهی دندان دائمی در زاویه‌ای غیرطبیعی رشد می‌کند؛ به‌جای حرکت عمودی به‌سمت بالا، مایل یا حتی افقی می‌شود. این حالت را رویش نابجا می‌نامند و ممکن است باعث شود دندان در استخوان گیر کند.
در بعضی موارد نادر، دندان دائمی به استخوان فک می‌چسبد و دیگر نمی‌تواند حرکت کند. این حالت معمولا بدون درد است، اما باعث می‌شود دندان در سطح لثه ظاهر نشود و منجر به در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری شود.
برخی اختلالات ژنتیکی، مانند سندرم‌های رشد فک یا مشکلات غده تیروئید و هیپوفیز، می‌توانند باعث تاخیر عمومی در رویش دندان‌ها شوند.
همچنین کمبود کلسیم، ویتامین D و برخی مواد معدنی، نقش مهمی در رشد کند دندان دارند.
ضربه به دهان یا عفونت‌های شدید لثه در کودکی ممکن است به بافت‌های زیرین فک آسیب بزند و مسیر رویش دندان را مختل کند.
تا زمانی که کودک احساس درد ندارد، بسیاری از والدین متوجه تاخیر در رویش دندان نمی‌شوند. اما در واقع، دهان پیام‌هایی واضح می‌فرستد که اگر به آن‌ها توجه شود، می‌توان از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کرد. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌هایی که ممکن است خبر از درنیامدن دندان دائمی بدهند را توضیح می‌دهیم.
یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها است. اگر کودکی بیش از حد معمول حدود ۱۲ یا ۱۳ سالگی هنوز برخی دندان‌های شیری را دارد، احتمال دارد دندان دائمی زیر آن وجود نداشته باشد یا نتوانسته مسیر رویش خود را پیدا کند. و باعث شود که مشکل در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری ایجاد شود.
اگر چند ماه از افتادن دندان شیری بگذرد و هنوز دندان دائمی در جای آن ظاهر نشود، باید بررسی رادیولوژیک انجام شود. در حالت طبیعی، معمولا دندان دائمی ظرف ۴ تا ۶ هفته شروع به بیرون آمدن می‌کند.
گاهی دندان در استخوان گیر کرده ولی به سطح نزدیک شده است. در این حالت ممکن است در لثه یا استخوان ناحیه‌ی مربوط، برجستگی یا تورم ملایمی احساس شود.
در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری ممکن است در موارد نادر، باعث ایجاد درد یا فشار در ناحیه‌ای که دندان در حال رویش است ایجاد شود. این درد معمولا نشانه‌ی تلاش دندان برای بیرون آمدن از مسیر سخت یا اشتباه است.
گاهی هیچ علامت ظاهری وجود ندارد و فقط در عکس دندانپزشکی مشخص می‌شود که دندان دائمی هنوز زیر لثه مانده یا زاویه‌ی رشد آن غیرطبیعی است.
پیشگیری و مراقبت‌ها بعد از در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از بسیاری از مشکلات رویش دندان جلوگیری کرد یا آن‌ها را زود تشخیص داد:
این نکات ساده، اما موثر، کمک می‌کنند کودکان دندان‌های دائمی سالم و مرتب داشته باشند و والدین از بروز مشکلات جدی پیشگیری کنند.
در نیامدن دندان بعد از افتادن دندان شیری، مشکلی است که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد؛ از تاخیر طبیعی گرفته تا عوامل ژنتیکی، کمبود فضا، مانع فیزیکی یا بیماری‌های سیستمیک.
تشخیص به موقع با معاینه بالینی و عکس رادیوگرافی کلید پیشگیری از مشکلات بعدی است. درمان می‌تواند ساده باشد نظارت یا کشیدن دندان شیری یا شامل ارتودنسی، جراحی هدایت‌شده و در مواردی جایگزینی با ایمپلنت و پروتز باشد.
پیشگیری با معاینات منظم، تغذیه مناسب، رعایت بهداشت دهان و توجه به نشانه‌ها نقش مهمی دارد. با این اقدامات، کودک می‌تواند دندان‌های دائمی سالم و مرتب داشته باشد و از مشکلات بعدی در جویدن، گفتار و زیبایی جلوگیری شود.
یکی از باورهای نادرست درباره دندان‌های شیری، این است که آن‌ها ریشه ندارند. این تصور به این دلیل شکل گرفته که هنگام افتادن دندان‌های شیری، تنها تاج آن‌ها دیده می‌شود و اثری از ریشه دندان شیری باقی نمی‌ماند؛ اما در واقع، دندان‌های شیری مانند دندان‌های دائمی دارای ریشه هستند. با این تفاوت که پیش از افتادن، ریشه آن‌ها به تدریج توسط بدن جذب شده و از بین می‌رود. در این مطلب به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم که چرا این اتفاق می‌افتد. برای آگاهی بیشتر درباره این موضوع، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
کشیدن زودهنگام دندان شیری می‌تواند منجر به مشکلات فکی و دندانی شود؛ بنابراین در اغلب موارد، حفظ و ترمیم دندان شیری با روش‌هایی مانند پر کردن دندان شیری انتخابی مناسب‌تر است. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این موضوع می‌پردازیم تا تصمیمی آگاهانه بگیرید.
دندان درد در کودکان یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که والدین با آن مواجه می‌شوند. این مشکل معمولاً در شب شدت بیشتری پیدا می‌کند و باعث بی‌خوابی، بی‌قراری و کاهش اشتهای کودک می‌شود. دندان‌های شیری حساسیت بیشتری نسبت به دندان‌های دائمی دارند و آسیب یا پوسیدگی آن‌ها می‌تواند باعث التهاب و درد شدید شود. بنابراین توجه به این موضوع و اقدام سریع برای درمان دندان درد شیری اهمیت زیادی دارد.
دکتر فاطمه کدخدائی، فارغ التحصیل رشته دندانپزشکی یکی از با تجربه ترین متخصصین در زمینه خدمات دندانپزشکی کودکان می باشند. ایشان پس از گذراندن دوره طرح دندانپزشکی، در آزمون ورودی تخصصی شرکت نموده و در رشته کودکان شهر تهران پذیرفته شدند. دکتر کدخدائی پس از گذراندن دوره تخصصی سهساله و موفقیت در اخذ بورد تخصصی، به عنوان هیأت علمی در دانشگاه بقیةالله تهران مشغول به تدریس هستند.
