وقتی صحبت از سلامت دهان و دندان کودکان به میان می‌آید، بیشتر والدین تنها به مسواک زدن و مراجعات دوره‌ای به دندان‌پزشک فکر می‌کنند. اما گاهی، مشکلاتی در حال شکل‌گیری هستند که در نگاه اول به چشم نمی‌آیند. دقیقاً در همین‌جا است که اهمیت ارتودنسی پیشگیرانه خودش را نشان می‌دهد.,
ارتودنسی پیشگیری در کودکان نه‌تنها به اصلاح زودهنگام ناهنجاری‌های فکی و دندانی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از درمان‌های سنگین و پیچیده در سنین بالاتر جلوگیری کند. شناخت به‌موقع و اقدام درست، کلید لبخند سالم و زیبا در آینده است. در این مقاله، قدم‌به‌قدم شما را با این نوع ارتودنسی، زمان مناسب شروع آن و نکاتی مهم برای والدین آشنا می‌کنیم.
ارتودنسی پیشگیری نوعی مداخله زودهنگام است که پیش از شکل‌گیری ناهنجاری‌های شدید در فک و دندان‌ها، برای کودکان انجام می‌شود. برخلاف ارتودنسی‌های متداول در سنین نوجوانی که بیشتر برای اصلاح مشکلات تثبیت‌شده به‌کار می‌روند، این روش به اصلاح زودهنگام رشد فک یا جلوگیری از کج‌شدن دندان‌ها کمک می‌کند. به بیان ساده، اگر به‌موقع انجام شود، ممکن است نیاز به درمان‌های سخت‌تر در آینده را به‌کلی از بین ببرد یا حداقل کاهش دهد.
وقتی مشکلات دندانی از همان دوران کودکی شناسایی و کنترل شوند، روند رشد دندان‌ها به مسیر صحیح هدایت می‌شود. این کار نه‌تنها به زیبایی لبخند کودک در آینده کمک می‌کند، بلکه سلامت کلی فک و دهان را نیز حفظ خواهد کرد. از طرف دیگر، ارتودنسی پیشگیری در کودکان می‌تواند از نیاز به کشیدن دندان‌های دائمی یا انجام جراحی در سال‌های بعد جلوگیری کند. به زبان ساده، درمان به‌موقع، هم هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و هم روند درمان را آسان‌تر می‌کند.
متخصصان توصیه می‌کنند که نخستین معاینه ارتودنسی در حدود سن ۷ سالگی انجام شود. در این سن، ترکیبی از دندان‌های شیری و دائمی در دهان کودک وجود دارد و می‌توان تشخیص داد که آیا مسیر رشد فک و دندان‌ها طبیعی است یا نه. البته در برخی موارد، تشخیص زودتر هم امکان‌پذیر است. اگر شرایط خاصی مثل کراس‌بایت یا جلو بودن بیش‌ازحد دندان‌های جلویی وجود داشته باشد، شروع درمان حتی در سنین پایین‌تر نیز توصیه می‌شود.
برخی از علائم واضح هستند و نباید نادیده گرفته شوند. تنفس دهانی مداوم، مشکل در جویدن غذا، فشار زبان به دندان‌ها و حتی مکیدن انگشت شست بعد از ۵ سالگی از نشانه‌هایی هستند که می‌توانند به رشد ناهنجار فک منجر شوند. همچنین، اگر دندان‌های شیری خیلی زود یا خیلی دیر بیفتند، باید توسط متخصص بررسی شوند. این نشانه‌ها ممکن است به این معنا باشند که کودک شما به ارتودنسی پیشگیری در کودکان نیاز دارد.
بسته به مشکل موجود، روش‌های درمانی متنوعی وجود دارد. گاهی از پلاک‌های متحرک استفاده می‌شود تا فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی فراهم شود. در برخی موارد، گاید رشد فک یا دستگاه‌های مخصوص برای هدایت رشد استخوان‌های صورت به‌کار می‌رود. فضا نگهدارها نیز زمانی کاربرد دارند که دندان شیری زودتر از موعد افتاده باشد. تمام این روش‌ها به هدف اصلاح تدریجی و طبیعی ناهنجاری‌ها در ارتودنسی پیشگیری در کودکان طراحی شده‌اند.
مدت زمان ارتودنسی پیشگیرانه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت مشکل، نوع درمان انتخابی، سن کودک و میزان همکاری او با روند درمان. در بسیاری از موارد، این نوع درمان ممکن است بین چند ماه تا یک سال به طول بیانجامد. البته درمان‌هایی که با هدف هدایت رشد فک یا جلوگیری از انحرافات شدید دندانی انجام می‌شوند، ممکن است دوره‌های طولانی‌تری داشته باشند، اما معمولاً راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان‌های دیرهنگام هستند.
نکته مهم این است که چون ارتودنسی پیشگیری در کودکان پیش از تکمیل رشد استخوان‌ها و دندان‌ها آغاز می‌شود، بدن کودک پذیرش بیشتری نسبت به اصلاحات دارد و در نتیجه درمان سریع‌تر به نتیجه می‌رسد. همچنین والدین باید بدانند که این دوره درمانی نیاز به صبر، نظم در مراجعه به دندان‌پزشک و پیگیری دقیق دارد تا نتیجه دلخواه حاصل شود.
هزینه درمان‌های پیشگیرانه بسته به نوع مشکل و روش درمان متفاوت بوده، اما معمولاً پایین‌تر از درمان‌های جامع ارتودنسی در نوجوانان و بزرگسالان است. برای مثال، استفاده از فضانگهدار یا دستگاه‌های ساده برای هدایت رشد، به‌مراتب مقرون‌به‌صرفه‌تر از بریس‌های ثابت هستند.
یکی از مزایای مهم ارتودنسی پیشگیری در کودکان این است که به‌نوعی از هزینه‌های سنگین آینده جلوگیری می‌کند. والدینی که زودتر به مشکلات دندانی فرزندشان رسیدگی می‌کنند، معمولاً با یک درمان ساده و کوتاه‌مدت، از انجام ارتودنسی پیچیده‌تر و طولانی‌تر در سنین بالاتر بی‌نیاز می‌شوند. البته عوامل دیگری مثل مکان کلینیک، تخصص دندان‌پزشک و جلسات پیگیری نیز در تعیین قیمت نهایی مؤثرند.
تفاوت اصلی این دو نوع درمان در زمان و هدف آن‌هاست. ارتودنسی معمول اغلب زمانی آغاز می‌شود که دندان‌های دائمی به‌طور کامل رشد کرده‌اند و ناهنجاری‌ها تثبیت شده‌اند. در مقابل، ارتودنسی پیشگیری در کودکان زمانی آغاز می‌شود که هنوز بخش قابل‌توجهی از رشد فک و صورت باقی مانده و امکان هدایت رشد به شکل طبیعی وجود دارد.
در واقع ارتودنسی پیشگیرانه تلاش می‌کند تا جلوی شکل‌گیری ناهنجاری‌های پیچیده را بگیرد؛ در حالی که ارتودنسی نوجوانان بیشتر به درمان مشکلات موجود می‌پردازد. همچنین در درمان‌های پیشگیرانه، از ابزارهای ساده‌تری مانند پلاک متحرک، گاید رشد یا فضانگهدار استفاده شده و نیاز به استفاده از بریس‌های فلزی کمتر احساس می‌شود. همین تفاوت در نوع ابزار، راحتی و هزینه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
موفقیت درمان تا حد زیادی به نقش والدین وابسته است. کودک ممکن است هنوز درکی کامل از اهمیت درمان نداشته یا نسبت به دستگاه‌های ارتودنسی احساس ناراحتی یا مقاومت داشته باشد. در چنین شرایطی، این والدین هستند که باید با آرامش و حمایت مداوم، کودک را به ادامه درمان تشویق کنند.
نظارت بر استفاده درست از وسایل، حفظ بهداشت دهان و دندان، شرکت در جلسات پیگیری و ایجاد انگیزه در کودک، همگی از وظایف کلیدی والدین هستند. تجربه نشان داده کودکانی که والدین‌شان پیگیر و همراه هستند، نه‌تنها درمان موفق‌تری دارند، بلکه پذیرش روانی بهتری هم نسبت به روند ارتودنسی پیدا می‌کنند. اگر خانواده‌ها نسبت به اهمیت ارتودنسی پیشگیری در کودکان آگاهی داشته باشند، راحت‌تر می‌توانند این مسیر درمانی را با آرامش و نتیجه مطلوب طی کنند.
درمان‌های دندانپزشکی به‌ویژه در سنین پایین، اگر با آگاهی و در زمان مناسب آغاز شوند، می‌توانند تحولی بزرگ در سلامت دهان و اعتمادبه‌نفس کودکان ایجاد کنند. ارتودنسی پیشگیری کودکان فرصتی طلایی‌ست برای هدایت رشد فک و دندان‌ها پیش از آنکه مشکلات جدی شکل بگیرند.
اگر نشانه‌هایی از بی‌نظمی دندانی، مشکلات گفتاری یا تنفس دهانی در فرزندتان مشاهده می‌کنید، بهترین زمان برای مشاوره با متخصص ارتودنسی همین حالا است. با یک تصمیم درست، می‌توان آینده‌ای راحت‌تر، سالم‌تر و با لبخند زیبا برای کودک رقم زد.
ارتودنسی کودکان یکی از روش‌های رایج و بسیار مؤثر برای درمان انواع مشکلات دهان، دندان و فک است. دندانپزشک‌ها ممکن است تحت شرایط مختلف روش درمانی ارتودنسی را برای برطرف‌کردن مشکلات کودکان در پیش بگیرند. این روش درمانی علی رغم تأثیرات بسزایی که در رفع دهان و دندان و فک کودکان دارد، فرایندی سخت و بسیار زمان بر است. به همین دلیل نیز بسیاری از والدین این سؤال را دارند که آیا ارتودنسی کودکان امری ضروری است؟ یا بهتر است به سراغ روش‌های درمانی دیگری بروند.
ارتودنسی ثابت و متحرک از روش‌های رایج و مؤثر برای درمان ناهنجاری‌های دهان و دندان هستند که بسته به نوع مشکل و تشخیص متخصص ارتودنسی، یکی از این دو روش یا حتی ترکیبی از هر دو برای دستیابی به بهترین نتیجه درمانی استفاده می‌شود. ارتودنسی کودکان با روش ثابت به دلیل اینکه به طور مداوم بر روی دندان‌ها قرار داشته و قابلیت تنظیم دقیق‌تری دارد، برای اصلاح مشکلات پیچیده‌تر ترجیح داده می‌شود.
بسیاری از والدین همواره به دنبال راه‌هایی برای حفظ سلامت فرزندان خود هستند. یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه، توجه به سلامت دهان و دندان از سنین پایین است. ارتودنسی با متخصص ارتودنسی کودکان، نه‌تنها در زیبایی لبخند آن‌ها تأثیر دارد، بلکه نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات جدی دهان و فک در آینده ایفا می‌کند.
دکتر فاطمه کدخدائی، فارغ التحصیل رشته دندانپزشکی یکی از با تجربه ترین متخصصین در زمینه خدمات دندانپزشکی کودکان می باشند. ایشان پس از گذراندن دوره طرح دندانپزشکی، در آزمون ورودی تخصصی شرکت نموده و در رشته کودکان شهر تهران پذیرفته شدند. دکتر کدخدائی پس از گذراندن دوره تخصصی سهساله و موفقیت در اخذ بورد تخصصی، به عنوان هیأت علمی در دانشگاه بقیةالله تهران مشغول به تدریس هستند.
