یکی از دغدغههای رایج والدین این است که در صورت پوسیدگی دندان شیری، آن را بکشند یا پر کنند. برخلاف تصور رایج که دندانهای شیری چون موقتی هستند اهمیت چندانی ندارند، این دندانها نقش حیاتی در جویدن، صحبت کردن، زیبایی چهره و هدایت درست رویش دندانهای دائمی ایفا میکنند.
کشیدن زودهنگام دندان شیری میتواند منجر به مشکلات فکی و دندانی شود؛ بنابراین در اغلب موارد، حفظ و ترمیم دندان شیری با روشهایی مانند پر کردن دندان شیری انتخابی مناسبتر است. در ادامه، به بررسی دقیقتر این موضوع میپردازیم تا تصمیمی آگاهانه بگیرید.
اهمیت دندانهای شیری
دندانهای شیری تنها نقش موقتی در دهان کودک ندارند؛ بلکه پایهگذار سلامت دهان و دندان در بزرگسالی هستند. این دندانها از زمان نوزادی تا حدود ۱۲ سالگی در دهان کودک باقی میمانند و نقشهای مهمی در رشد، تغذیه، صحبت کردن و جایگیری درست دندانهای دائمی ایفا میکنند.
- کمک به جویدن و تغذیه مناسب کودک: دندانهای شیری به کودک این امکان را میدهند که غذاها را بهخوبی بجود و هضم بهتری داشته باشد. از آنجا که رشد جسمی کودک تا حد زیادی به تغذیه درست وابسته است، سلامت این دندانها، تأثیر مستقیمی بر رشد کلی بدن دارد. اگر کودک به دلیل پوسیدگی یا درد، نتواند درست غذا بخورد، ممکن است دچار سوءتغذیه یا کمبود ویتامینها و مواد معدنی شود.
- رشد صحیح فک و فرم صورت: دندانهای شیری با تحریک و حمایت از رشد طبیعی فک، به ایجاد ساختار درست صورت و هماهنگی اجزای آن کمک میکنند. اگر یک یا چند دندان شیری زودتر از موعد کشیده شود یا بیفتد، فضای کافی برای رشد فک فراهم نمیشود و ممکن است ناهنجاریهای فکی و دندانی ایجاد شود. این مسئله در آینده نیاز به درمانهای ارتودنسی پیچیده را به همراه دارند.
- پیشگیری از مشکلات گفتاری: دندانها نقش مهمی در تلفظ صحیح کلمات دارند. اگر دندانهای شیری بهویژه دندانهای جلویی به دلیل پوسیدگی یا ضربه زودتر از موعد از دست بروند، کودک ممکن است در تلفظ برخی صداها دچار مشکل شود. این مسئله میتواند اعتماد به نفس کودک را در ارتباطات اجتماعی کاهش دهد و در مواردی نیاز به گفتاردرمانی را ایجاد کند.
- جلوگیری از انتقال عفونت به دندانهای دائمی: پوسیدگی یا عفونت در دندانهای شیری میتواند به جوانه دندانهای دائمی که زیر آنها قرار دارند، آسیب برساند. عفونتهای درماننشده در دندانهای شیری ممکن است منجر به بروز مشکلاتی مانند تغییر رنگ، ضعف مینای دندان دائمی یا حتی رشد ناقص آنها شود؛ بنابراین مراقبت از دندانهای شیری نهتنها برای دوران کودکی، بلکه برای سلامت آینده کودک نیز حیاتی است.
در چه شرایطی دندان شیری را باید پر کرد؟
در برخی شرایط بحرانی پر کردن دندان شیری ضروری است؛ در ادامه به بررسی کامل این شرایط خاص خواهیم پرداخت:
- وجود پوسیدگی دندان با درد یا حساسیت: یکی از اصلیترین دلایلی که نیاز به پر کردن دندان شیری را ضروری میکند، بروز پوسیدگیهایی است که با درد یا حساسیت همراه باشند. وقتی کودک هنگام خوردن خوراکیهای سرد، گرم یا شیرین از درد شکایت میکند، احتمال دارد مینای دندان آسیب دیده و عصب تحریک شده باشد. در این شرایط، پر کردن دندان مانع از گسترش پوسیدگی به لایههای عمیقتر میشود.
- تغییر رنگ غیرعادی دندان: تغییر رنگ دندان میتواند نشانهای از پوسیدگی در مراحل ابتدایی باشد. البته باید توجه داشت که همه تغییر رنگها ناشی از پوسیدگی نیستند. برای مثال، مصرف مکملهایی مانند آهن یا مولتیویتامین میتواند موجب تیرگی دندانها شود که معمولاً با گذشت زمان کاهش مییابد. با این حال، اگر تغییر رنگ به صورت لکههای قهوهای یا سیاه ظاهر شود و همراه با علائم دیگر باشد، بررسی توسط دندانپزشک و در صورت لزوم پر کردن دندان توصیه میشود.
- وجود حفره یا شکستگی در دندان شیری: اگر دندان شیری دچار شکستگی شده یا حفره در آن قابل مشاهده باشد، پر کردن دندان ضروری است. این آسیبها میتوانند باعث تجمع باکتریها و تسریع روند پوسیدگی شوند. پر کردن دندان در این مرحله نهتنها از گسترش پوسیدگی جلوگیری میکند، بلکه از بروز درد و مشکلات بعدی نیز پیشگیری خواهد کرد.
- بوی بد دهان و تورم لثه اطراف دندان: بوی نامطبوع دهان کودک یا تورم و قرمزی لثه در اطراف یک دندان خاص ممکن است نشاندهنده وجود عفونت ناشی از پوسیدگی باشد. در چنین مواردی، پر کردن دندان میتواند بخشی از فرآیند درمان باشد و از نفوذ بیشتر باکتریها به ریشه یا لثه جلوگیری کند. عدم رسیدگی به این وضعیت میتواند منجر به نیاز به درمانهای پیچیدهتری مانند عصبکشی دندان شیری یا کشیدن آن شود.
- جلوگیری از آسیب به دندان دائمی در حال رشد: دندانهای شیری نقش مهمی در هدایت رشد صحیح دندانهای دائمی دارند. اگر دندان شیری دچار پوسیدگی شده و درمان نشود، عفونت میتواند به ریشه دندان و استخوان زیرین نفوذ کرده و روی دندان دائمی در حال رشد تأثیر منفی بگذارد. پر کردن دندان شیری در این شرایط، اقدامی پیشگیرانه برای حفظ سلامت دندانهای دائمی آینده است.
چه زمانی کشیدن دندان شیری ضروری است؟
دندانهای شیری نقش بسیار مهمی در سلامت دهان، تکلم و تغذیه کودک دارند. با این حال، در برخی شرایط، دندانپزشک اطفال ممکن است تشخیص دهد که کشیدن یک یا چند دندان شیری برای حفظ سلامت کلی دهان و کمک به رشد بهتر دندانهای دائمی ضروری است. در ادامه مهمترین دلایلی که کشیدن دندان شیری را توجیه میکنند، مرور میکنیم:
- پوسیدگی شدید و غیرقابل درمان: زمانی که یک دندان شیری دچار پوسیدگی پیشرفته میشود و دیگر امکان درمان با روشهایی مانند پر کردن دندان شیری یا عصبکشی وجود ندارد، کشیدن آن ضروری خواهد بود. باقی ماندن چنین دندانی میتواند باعث گسترش عفونت، درد شدید و آسیب به جوانههای دندان دائمی زیر آن شود.
- آسیب ناشی از ضربه یا تروما: اگر کودک در اثر زمین خوردن یا ضربه شدید به دهان، دندان شیریاش را بشکند یا دچار لق شدگی و جابهجایی شدید شود و امکان ترمیم آن وجود نداشته باشد، دندانپزشک ممکن است تصمیم به کشیدن دندان آسیبدیده بگیرد تا از بروز مشکلات بیشتر پیشگیری شود.
- باقی ماندن طولانی دندان شیری: در برخی موارد، دندان شیری بهموقع نمیافتد و سر جای خود باقی میماند؛ در حالیکه دندان دائمی آماده رویش است. اگر این تأخیر باعث اختلال در رشد دندان دائمی شود، کشیدن دندان شیری میتواند به آزاد شدن مسیر و رویش صحیح دندان جدید کمک کند.
- کمک به رشد منظم دندانهای دائمی: گاهی اوقات، برای پیشگیری از کج شدن دندانهای دائمی یا ازدحام بیش از حد آنها در دهان، دندانپزشک توصیه میکند که برخی دندانهای شیری زودتر از موعد کشیده شوند. این اقدام ممکن است بخشی از برنامه درمانی برای کاهش احتمال نیاز به ارتودنسی در آینده باشد.
- کمبود فضا در فک کودک: در کودکانی که فک کوچکی دارند و دندانهای دائمی به دلیل کمبود فضا در حال رشد نادرست هستند، کشیدن برخی دندانهای شیری میتواند فضای لازم برای دندانهای دائمی را فراهم کند و از شلوغی دندانها جلوگیری نماید.
سخن پایانی
دندانهای شیری، هرچند موقتیاند، اما نقش مهمی در تغذیه، گفتار و رشد منظم فک دارند. پر کردن دندان شیری در صورت پوسیدگی، از درد، عفونت و آسیب به دندانهای دائمی جلوگیری میکند. اما در مواردی که پوسیدگی شدید باشد یا عفونت گسترش یافته باشد، کشیدن دندان توسط دندانپزشک ضروریتر از پر کردن دندان شیری میشود. همیشه نظر دندانپزشک کودک، بر پایه بررسی دقیق شرایط دهان و دندان است. سلامت دندانهای شیری، پایهگذار لبخند سالم آینده کودک شماست. مراقبت امروز، آرامش فرداست.