عصب کشی در کودکان یکی از فرایندهای مهم و رایج در زمینه دندانپزشکی است. این کار معمولاً در طی یک یا چند جلسه انجام شده و مدت زمان آن به عوامل مختلف و متنوع بستگی دارد. به همین دلیل نیز بهتر است تا والدین در ابتدا از این عوامل آگاه شده و پس از آن برای انجام عصب کشی به دندان پزشک مراجعه کنند. این کار باعث می‌شود تا آنها از مدت زمان مورد نیاز برای عصب کشی دندان کودک خود آگاه شده و بتوانند برنامه ریزی مناسبی را برای آن داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در زمان مورد نیاز برای عصب‌کشی دندان کودک میزان آسیب و پوسیدگی دندان است. پوسیدگی‌های سطحی را که هنوز به بافت‌های عمقی دندان نرسیده‌اند، می‌توان با پر کردن ساده درمان کرد و نیازی به عصب‌کشی ندارند. اما در صورتیکه پوسیدگی دندان گسترش پیدا کرده و به لایه پالپ (محلی که در آن عصب و عروق خونی دندان قرار دارند) رسیده باشد، دندان نیاز به عصب‌کشی خواهد داشت. تحت این شرایط هرچه پوسیدگی شدیدتر باشد، احتمال آسیب به ریشه و بروز عفونت هم بیشتر خواهد بود. گاهی ممکن است پوسیدگی موجب ایجاد آبسه (چرک در اطراف ریشه دندان) یا تورم لثه شود، در این مواقع دندانپزشک به منظور کاهش التهاب ابتدا درمان‌های جانبی مانند تخلیه عفونت یا تجویز آنتی‌بیوتیک را شروع کرده و پس از آن عصب‌کشی را در یک یا چند جلسه انجام می‌دهد. علاوه بر آن اگر ساختار دندان به شدت تخریب شده و دسترسی به آن دشوار باشد، پاک‌سازی و ترمیم کانال‌ها به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. در کل دندانی که فقط دچار آسیب جزئی به پالپ شده است، معمولاً در یک جلسه و طی نیم الی یک ساعت درمان می‌شود. ولی در صورت پوسیدگی شدید، درمان می‌تواند به دو یا سه جلسه نیاز داشته باشد. بنابراین گام اول در تخمین مدت زمان عصب‌کشی دندان کودک، بررسی دقیق میزان پوسیدگی دندان است.
کودکان برخلاف بزرگسالان کنترل کمتری روی احساسات خود دارند و ممکن است از محیط درمان، صداهای دستگاه‌ها یا حتی حضور دندانپزشک بترسند. این ترس می‌تواند باعث گریه، بی قراری یا حرکت‌های ناگهانی شود که علاوه بر سخت کردن کار بر دندان پزشک، باعث طولانی‌تر شدن روند درمان می‌شود. در صورتیکه کودک آرام باشد و با دندانپزشک همکاری کند، مراحل درمان سریع‌تر و بدون وقفه انجام می‌شود. همکاری کودک می‌تواند شامل نشستن بدون حرکت، باز نگه‌داشتن دهان، و نترسیدن از ابزارهای درمانی باشد. در مقابل، کودکانی که مضطرب هستند یا در مقابل درمان مقاومت می‌کنند، ممکن است نیاز به استراحت‌های بیشتر داشته باشند، و یا حتی ممکن است نیاز به استفاده از برخی ابزارهای آرام‌بخش مانند نایتروس اکساید (گاز خنده) داشته باشند. یکی از موضوعات مهم که پیش از مراجعه به دندان پزشک نقش کلیدی دارد، آمادگی ذهنی کودک می‌باشد. صحبت مثبت والدین درباره درمان، یا آشنا کردن کودک با محیط دندانپزشکی از قبل و انتخاب دندانپزشکی که در کار با کودکان تجربه دارد، همگی می‌توانند به کاهش اضطراب کودک کمک کنند. علاوه بر موارد مذکور انتخاب زمان مناسب می‌تواند تأثیرگذار باشد. برای مثال مراجعه به پزشک را زمانی ترتیب داده شود که کودک خسته یا گرسنه نباشد. در نهایت، هرچه کودک احساس امنیت و آرامش بیشتری کند، همکاری بهتری خواهد داشت و همین موضوع باعث می‌شود عصب‌کشی سریع‌تر، با کیفیت‌تر و با تجربه‌ای مثبت‌تر برای او انجام شود.
دندان‌های شیری نسبت به دندان‌های دائمی ساختار ساده‌تری دارند. این دندان‌ها ریشه‌های کوتاه‌تر و کانال‌های عصب کمتری دارند، این موضوع باعث کاهش زمان عصب کشی دندان می‌شود به طوری که در بسیاری از موارد، عصب‌کشی دندان شیری کودک در یک جلسه‌ی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای قابل انجام است. با این وجود، بعضی از دندان‌های شیری ممکن است ریشه‌های خمیده یا کانال‌های باریک داشته باشند که کار را کمی دشوارتر می‌کند. همچنین اگر کودک در سن نزدیک افتادن دندان شیری باشد و ریشه دندان به‌صورت طبیعی تحلیل رفته باشند، دندانپزشک می‌تواند روش ساده‌تری برای درمان انتخاب کند یا حتی تصمیم بگیرد دندان را نکشد.
همانطورکه ذکر شد، برخلاف دندان‌های شیری، دندان‌های دائمی (که از حدود ۶ سالگی شروع به رویش می‌کنند) ساختار پیچیده‌تری دارند. این دندان‌ها که از حدود 6 سالگی کودک شروع به رویش می‌کنند معمولاً چند کانال عصب دارند و به‌دلیل اهمیت بلندمدتشان، باید کامل‌تر و با دقت تر درمان شوند. این مورد باعث افزایش زمان عصب‌کشی دندان دائمی کودک می‌شود و. به‌خصوص در صورت پوسیدگی شدید یا عفونت نیاز است دندان کودک در عرض دو جلسه درمان شود. به طور کلی تشخیص دقیق نوع دندان و بررسی شرایط آن توسط دندانپزشک، تاثیر مستقیم بر روش و زمان درمان دارد.
یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سرعت و کیفیت عصب‌کشی دندان در کودکان که قبلاً نیز اشاره مختصری به آن شد، تجربه و مهارت دندانپزشک است. دندانپزشکی که سال‌ها تجربه کار با کودکان را دارد، چه از نظر تکنیکی و چه از منظر رفتار شناسی بهتر و مسلط‌تر عمل می‌کند. این موضوع علاوه بر اینکه باعث می‌شود کودک آرامش بیشتری در حین کار داشته باشد، زمان درمان را هم کاهش می‌دهد. تجربه دندانپزشک به او کمک می‌کند تا سریع‌تر مشکل دندان را تشخیص دهد، برنامه درمانی بهتری بچیند و در زمان انجام عصب‌کشی نیز حرکات دقیق‌تری داشته باشد. همچنین، آنها می‌توانند در برخورد با کودکانی که ترس یا اضطراب دارند، از روش‌هایی استفاده کنند که کودک همکاری بیشتری داشته باشد.
علاوه موارد فوق، آشنایی کامل با ساختار دندان‌های شیری و دائمی، تسلط در استفاده از ابزارهای تخصصی و توانایی واکنش سریع به شرایط پیش‌بینی‌نشده مانند خونریزی یا حساسیت به دارو جزو مهارت‌هایی هستند که یک دندانپزشک مجرب دارد و می‌توانند روند درمان را روان‌تر و سریع‌تر کنند.
بدیهی است که پیشرفت تکنولوژی در حوزه دندان پزشکی نقش مهمی در کاهش زمان و افزایش دقت درمان‌های دندانپزشکی، از جمله عصب‌کشی ایفا می‌کند. مطب‌هایی که به تجهیزات مدرن مجهز هستند، معمولاً می‌توانند با دقت و سرعت بیشتری درمان را انجام دهند. به عنوان مثال، استفاده از تصویربرداری دیجیتال به دندانپزشک، به بررسی با جزئیات بیشتر روی وضعیت دندان کمک می‌کند و باعث می‌شود دندان پزشک در زمان کمتر بهترین تصمیم را بگیرد. علاوه بر آن ابزارهای پیشرفته‌تر مثل فایل‌های روتاری یا چرخشی به جای ابزارهای دستی، امکان پاک‌سازی سریع‌تر و دقیق‌تر کانال‌های دندان را فراهم می‌سازند. همچنین سیستم‌های کنترل طول کانال (apex locator) با بالا بردن دقت از انجام دوباره مراحل جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، استفاده از فناوری‌های نوین علاوه بر افزایش کیفیت درمان مدت زمان حضور کودک به روی یونیت دندانپزشکی را نیز کاهش می‌دهد.
مدت زمان مورد نیاز برای عصب‌کشی کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به میزان آسیب، نوع دندان، همکاری کودک، تجربه دندانپزشک و استفاده از تجهیزات مدرن اشاره کرد.
کلینیک دکتر کدخدایی با بهره‌مندی از تیمی مجرب و تجهیزات به‌روز، محیطی ایمن و دوست‌داشتنی برای کودکان فراهم کرده است.
یکی از باورهای نادرست درباره دندان‌های شیری، این است که آنها ریشه ندارند. این تصور به این دلیل شکل گرفته که هنگام افتادن دندان‌های شیری، تنها تاج آنها دیده می‌شود و اثری از ریشه دندان شیری باقی نمی‌ماند؛ اما در واقع، دندان‌های شیری مانند دندان‌های دائمی دارای ریشه هستند. با این تفاوت که پیش از افتادن، ریشه آنها به تدریج توسط بدن جذب شده و از بین می‌رود. در این مطلب به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم که چرا این اتفاق می‌افتد. برای آگاهی بیشتر درباره این موضوع، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
برای جلوگیری از ترس کودک از دندانپزشکی، مراجعه به موقع (قبل از 3 سالگی) و انجام معاینات دوره‌ای بسیار مهم است. این معاینات که بیشتر جنبه پیشگیری دارند، به کاهش احتمال مشکلات دندانی و نیاز به درمان کمک می‌کنند. در صورتی که جلسات معاینه با تشویق و تقویت روانی مثبت از سوی دندانپزشک و والدین همراه باشد، ذهنیت کودک نسبت به دندانپزشکی بهبود می‌یابد. برخی کودکان ممکن است از دندانپزشکی بترسند، بنابراین آشنایی تدریجی و ایجاد فضایی آرام و مثبت می‌تواند از ترس آنها جلوگیری کند. در ادامه به راه‌های جلوگیری از این ترس می‌پردازیم.
پس از کشیدن دندان شیری، رعایت مراقبت‌های خاص ضروری است. برای مثال در ساعات اولیه، از خوردن غذاهای سفت و داغ پرهیز کنید، مایعات و غذاهای نرم مانند سوپ، پوره و ماست بخورید. تا چند روز از نی استفاده نکند تا از ایجاد فشار و خونریزی جلوگیری شود. رعایت بهداشت دهان، شست‌وشوی ملایم با آب نمک و پرهیز از دست‌کاری محل دندان ضروری است. در صورت درد، از مسکن تجویز‌شده توسط پزشک استفاده کنید. اگر خونریزی یا تورم ادامه داشت، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. در ادامه به نکات مهم بعد از کشیدن دندان شیری خواهیم پرداخت.
دکتر فاطمه کدخدائی، فارغ التحصیل رشته دندانپزشکی یکی از با تجربه ترین متخصصین در زمینه خدمات دندانپزشکی کودکان می باشند. ایشان پس از گذراندن دوره طرح دندانپزشکی، در آزمون ورودی تخصصی شرکت نموده و در رشته کودکان شهر تهران پذیرفته شدند. دکتر کدخدائی پس از گذراندن دوره تخصصی سهساله و موفقیت در اخذ بورد تخصصی، به عنوان هیأت علمی در دانشگاه بقیةالله تهران مشغول به تدریس هستند.
